مقایسه روش های مختلف استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی از گیاه گزنه(urtica dioica) و ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره آن در روغن سویا

هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر روش های استخراج غرقابی، استخراج به کمک اولتراسوند و استخراج به کمک مایکروویو بر میزان استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی از برگ های گزنه به همراه سه حلال استخراجی آب، متانول 80% و کلروفرم بود. در روش غرقابی، حلال آب و کلروفرم به ترتیب بیشترین مقدار ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی را استخراج کردند. در دو روش استخراج به کمک اولتراسوند و مایکروویو تاثیر زمان های مختلف اشعه دهی امواج نیز به همراه نوع حلال مصرفی بررسی گردید. در روش استخراج به کمک اولتراسوند، حلال آب و زمان 90 دقیقه بیشترین میزان استخراج ترکیبات فنولی و حلال کلروفرم و زمان 90 دقیقه بیشترین میزان استخراج ترکیبات فلاونوئیدی را داشته است. همچنین بین دو زمان 60 و 90 دقیقه تفاوت معنی داری در سطح احتمال پنج درصد مشاهده نشد. بهترین تیمار حلال-زمان با بیشترین میزان استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی در روش استخراج به کمک مایکروویو به ترتیب مربوط به تیمار های حلال آب-زمان 9 دقیقه و حلال متانول-زمان 9 دقیقه بود. حلال کلروفرم در روش استخراج به کمک مایکروویو کمترین میزان استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی را داشت و تاثیر زمان اشعه دهی امواج مایکروویو بر میزان استخراج معنی دار نبود. در مقایسه بین روش ها، روش استخراج به کمک مایکروویو با حلال آب-زمان 9 دقیقه (41/0±06/13 میلی گرم معادل اسید گالیک به گرم نمونه خشک) بالاترین قدرت استخراج کنندگی ترکیبات فنولی را داشته و روش غرقابی (24 ساعت) با حلال کلروفرم (53/0±40/15 میلی گرم معادل کوئرستین به گرم نمونه خشک) بیشترین میزان ترکیبات فلاونوئیدی را استخراج کرد. در مرحله دوم به منظور بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره های گزنه در روغن سویا، عصاره های روش غرقابی انتخاب گردید. عصاره آبی بیشترین درصد بازده استخراج و عصاره کلروفرمی بیشترین میزان استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی و کمترین میزان ic50 برای رادیکال dpph را داشتند. سپس اثر عصاره های گزنه در سه سطح غلظت (200، 500 و 800 پی پی ام) در به تاخیر انداختن اکسیداسیون در روغن سویا با اثر آنتی اکسیدان های سنتزی bha و bht در دو سطح (100 و 200 پی پی ام) از طریق تعیین عدد پراکسید و عدد اسید تیوباربیتوریک مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این بخش نشان داد که غلظت های مختلف عصاره ها قادرند به خوبی روند اکسیداسیون را کند نمایند. در بین تیمارها، غلظت های 800 پی پی ام عصاره ها به خصوص عصاره کلروفرمی بیشترین اثر آنتی اکسیدانی را داشته و با آنتی اکسیدان سنتزی bht قابل قیاس بوده و بهتر از آنتی اکسیدان سنتزی bha عمل کرده بودند. بدین ترتیب می توان برگ های گزنه را به عنوان منبعی برای آنتی اکسیدان های طبیعی معرفی نمود و این اثر را ناشی از حضور ترکیبات فنولی در برگ ها دانست.